Trong hệ HVAC, chênh lệch áp suất giữa các khu vực có thể gây ảnh hưởng đến hiệu suất, độ bền thiết bị và an toàn hệ thống. Van xả áp PRD giúp ổn định áp suất, đảm bảo lưu thông khí hiệu quả. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ van PRD và cách lựa chọn loại phù hợp.
Van xả áp PRD (Pressure Relief Damper) là thiết bị chuyên dụng trong hệ thống HVAC, tự động mở khi áp suất vượt ngưỡng cho phép, giúp xả áp ra ngoài và cân bằng lại hệ thống. Thiết bị này rất quan trọng trong những không gian kín khí, phòng sạch hoặc khu vực có kiểm soát áp suất nghiêm ngặt.
Van xả áp PRD gồm các thành phần cơ bản sau:
Khung van: Làm từ tôn mạ kẽm, thép sơn tĩnh điện hoặc inox 304, chịu được môi trường khắc nghiệt.
Cánh van: Nhẹ, mỏng, dễ đóng mở khi chênh áp suất xảy ra.
Lò xo hồi: Giúp đưa van trở về vị trí đóng sau khi áp suất ổn định.
Bộ điều chỉnh áp (nếu có): Cho phép người dùng thiết lập áp suất xả mong muốn bằng vít xoay.
Khi áp suất trong khu vực vượt ngưỡng, lực đẩy không khí lớn hơn lực nén của lò xo → van mở ra → khí thoát ra ngoài → áp suất giảm → lò xo kéo van trở về vị trí ban đầu. Toàn bộ quá trình hoàn toàn tự động, không cần điện hay điều khiển.
Giúp hệ thống vận hành an toàn, tránh nổ đường ống hoặc hư hỏng thiết bị.
Duy trì áp suất ổn định trong phòng sạch hoặc khu vực có yêu cầu kỹ thuật cao.
Không cần điện, không tạo tiếng ồn, dễ lắp đặt và bảo trì.
Tăng tuổi thọ quạt, lọc, và toàn bộ hệ thống HVAC.
Van PRD được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực:
Phòng sạch: nhà máy sản xuất dược phẩm, điện tử, thực phẩm cần áp suất dương để ngăn bụi bẩn.
Phòng máy lạnh trung tâm: nơi áp suất có thể tăng cao do độ kín của hệ thống.
Phòng thí nghiệm, phòng lab: cần kiểm soát luồng khí và áp suất để đảm bảo độ chính xác trong nghiên cứu.
Khu cách ly bệnh viện: sử dụng van PRD để duy trì áp suất âm, tránh lây lan vi khuẩn hoặc virus ra bên ngoài.
Nhà xưởng công nghiệp: như xưởng hóa chất, sơn, hoặc nơi có khí dễ cháy – van PRD hỗ trợ xả nhanh khi áp suất tăng đột ngột.
Lắp tại vị trí dễ thoát khí như vách, trần, hoặc ống gió phụ.
Tránh lắp gần nơi có người thường xuyên đứng để tránh luồng khí xả thổi trực tiếp vào người.
Cần kết hợp với lưới chắn bụi hoặc nắp che nếu dùng ngoài trời.
Kiểm tra định kỳ để đảm bảo độ nhạy và kín khí.
Chọn theo áp suất thiết kế: Dựa vào bản vẽ cơ điện M&E hoặc khuyến cáo kỹ thuật.
Chọn vật liệu: Inox cho môi trường phòng sạch, tôn sơn tĩnh điện cho không gian thông thường.
Chọn kích thước phù hợp: Phụ thuộc vào thể tích phòng và mức độ chênh áp suất cần xử lý.
Có vít điều chỉnh hay không: Nên dùng loại có chỉnh áp nếu cần linh hoạt trong vận hành.
Trong hệ thống HVAC, có nhiều loại van gió khác nhau, mỗi loại đảm nhiệm một chức năng riêng. Dưới đây là một số điểm khác biệt giữa van xả áp PRD và các loại van thông dụng khác:
Van xả áp PRD: Tự động mở khi áp suất vượt ngưỡng, dùng để cân bằng áp suất trong các phòng kín khí hoặc áp dương/áp âm. Không cần tác động cơ học hay điện để điều khiển.
Van chỉnh gió tay (Manual Damper): Dùng để điều chỉnh lưu lượng khí theo ý muốn, người dùng vặn trục hoặc tay gạt để đóng/mở cánh van theo từng mức.
Van một chiều (Backdraft Damper): Ngăn không cho dòng khí đi ngược chiều, hoạt động theo cơ chế gió đẩy từ một phía mới cho phép van mở.
Van điều chỉnh lưu lượng VAV/CAV: Là loại van tự động, điều khiển điện hoặc cảm biến, dùng cho hệ thống trung tâm yêu cầu điều chỉnh lưu lượng khí theo nhu cầu thực tế.
Như vậy, van PRD đóng vai trò riêng biệt - chuyên dùng để xử lý tình trạng quá áp - không thể thay thế bằng các loại van gió khác.
Một nhà máy sản xuất thuốc cần đảm bảo áp suất dương trong phòng sạch luôn cao hơn khu vực bên ngoài để ngăn bụi xâm nhập. Hệ thống HVAC liên tục cấp khí vào phòng nhưng nếu không có van xả áp, áp suất sẽ tăng quá cao, có thể gây phồng trần, bật cửa hoặc hư thiết bị. Van PRD được gắn trên trần hoặc vách để xả bớt khí khi áp suất vượt giới hạn, giúp cân bằng lại.
Trong các bệnh viện, phòng cách ly bệnh nhân lây nhiễm cần giữ áp suất thấp hơn các khu vực khác để tránh virus thoát ra. Van PRD được lắp ở tường hoặc ống gió để xả khí thừa ra ngoài, đồng thời giữ dòng khí luôn di chuyển từ khu vực sạch vào khu vực cách ly.
Trong các tòa nhà lớn, hệ thống AHU (Air Handling Unit) hoạt động liên tục. Khi quạt cấp hoạt động nhưng van gió đóng hoặc không có đầu ra, khí bị dồn lại và tăng áp trong phòng máy. Van PRD giúp xả áp kịp thời, bảo vệ quạt và giảm tiếng ồn hệ thống.
Lắp sai hướng khí xả: Khi lắp sai chiều van, khí không thể thoát ra hoặc gây ồn. Nên đọc kỹ hướng dẫn hoặc ký hiệu trên thân van trước khi lắp.
Không hiệu chỉnh lực lò xo: Với van có chỉnh áp, nếu không điều chỉnh đúng áp suất yêu cầu thì van sẽ mở quá sớm hoặc quá trễ → gây mất hiệu quả. Nên dùng thiết bị đo áp để hiệu chuẩn.
Thiếu khe hở xả ngoài: Nhiều công trình thiết kế kín hoàn toàn, không có đường xả → khiến van PRD mở nhưng khí vẫn bị ứ → cần bổ sung đường dẫn khí ra ngoài.
Không bảo trì định kỳ: Lò xo van hoặc bản lề có thể bị kẹt, oxi hóa sau một thời gian sử dụng → nên kiểm tra và vệ sinh mỗi 6–12 tháng/lần
Van xả áp PRD tuy có thiết kế nhỏ gọn nhưng lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự an toàn và hiệu quả cho toàn bộ hệ thống HVAC. Việc lựa chọn và lắp đặt đúng chuẩn không chỉ giúp ngăn ngừa các sự cố do áp suất vượt ngưỡng, mà còn kéo dài tuổi thọ thiết bị và tối ưu chi phí vận hành. Đối với các công trình yêu cầu kỹ thuật cao như phòng sạch, phòng lab, bệnh viện hay khu sản xuất khép kín, van PRD chính là giải pháp điều áp thông minh, đáng tin cậy và không thể thiếu.