Van tiết lưu điều hòa VRV là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Trong hệ thống điều hòa trung tâm VRV, các thành phần như dàn nóng, dàn lạnh, máy nén thường được nhắc đến nhiều. Tuy nhiên, có một linh kiện nhỏ nhưng đóng vai trò quyết định đến hiệu suất làm lạnh và độ bền của hệ thống, đó chính là van tiết lưu điều hòa VRV.

Đây là bộ phận giúp điều chỉnh lưu lượng môi chất lạnh, đảm bảo dàn lạnh nhận đúng lượng gas cần thiết theo tải nhiệt thực tế. Vậy van tiết lưu điều hòa VRV là gì, có cấu tạo ra sao và hoạt động như thế nào?

VAN TIẾT LƯU ĐIỀU HÒA VRV LÀ GÌ?

Van tiết lưu trong VRV (Expansion Valve) là thiết bị kiểm soát lưu lượng và áp suất môi chất lạnh trước khi vào dàn lạnh. Vai trò của van không chỉ giúp giảm áp suất gas lỏng từ dàn nóng mà còn đảm bảo hệ thống hoạt động chính xác và tiết kiệm năng lượng.

Chức năng chính của van tiết lưu

Van tiết lưu thực hiện các nhiệm vụ quan trọng sau:

• Giảm áp suất và nhiệt độ của gas lỏng từ dàn nóng.
• Điều chỉnh lượng gas cấp cho dàn lạnh phù hợp tải lạnh từng phòng.
• Đảm bảo hiệu quả làm lạnh, tránh lãng phí năng lượng.
• Bảo vệ máy nén khỏi hiện tượng hồi lỏng.

Trong VRV hiện đại, van tiết lưu điện tử (EEV – Electronic Expansion Valve) thường được sử dụng thay cho van cơ truyền thống nhờ độ chính xác cao và khả năng phản hồi nhanh.

CẤU TẠO CỦA VAN TIẾT LƯU ĐIỀU HÒA VRV

Hiểu cấu tạo giúp kỹ sư và chủ đầu tư dễ hình dung cách van tiết lưu kiểm soát lưu lượng môi chất và bảo dưỡng đúng cách.

Các bộ phận chính

• Thân van: Chịu áp lực cao, thường làm từ đồng hoặc thép không gỉ.
• Cuộn dây điện tử (Coil): Nhận tín hiệu từ bộ điều khiển để đóng/mở van.
• Kim van: Điều chỉnh tiết diện dòng chảy gas.
• Cảm biến nhiệt độ/áp suất: Hỗ trợ bộ điều khiển xác định lượng gas cần điều chỉnh.
• Đường ống kết nối: Nối từ ống lỏng sang dàn lạnh.

NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA VAN TIẾT LƯU VRV

Nguyên lý hoạt động giúp van tiết lưu đảm bảo mỗi dàn lạnh nhận đúng lượng môi chất lạnh theo tải thực tế, góp phần tiết kiệm điện và tăng tuổi thọ hệ thống.

Cơ chế vận hành

1. Gas lỏng cao áp từ dàn nóng đi qua đường ống đến van tiết lưu.
2. Van nhận tín hiệu điều khiển từ bộ vi xử lý trung tâm (Main PCB).
3. Kim van mở ở mức phù hợp để giảm áp suất và điều chỉnh lưu lượng gas.
4. Gas sau tiết lưu có áp suất thấp, nhiệt độ thấp đi vào dàn lạnh để bay hơi và hấp thụ nhiệt phòng.
5. Cảm biến nhiệt độ và áp suất liên tục gửi tín hiệu về bộ điều khiển để điều chỉnh van theo tải thực tế.

VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA VAN TIẾT LƯU TRONG VRV

Van tiết lưu ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả vận hành và tuổi thọ máy nén.

• Tiết kiệm năng lượng: chỉ cấp lượng gas cần thiết, tránh dư thừa.
• Tăng tuổi thọ máy nén: ngăn gas lỏng hồi về máy nén.
• Đảm bảo làm lạnh chính xác: từng phòng nhận lượng gas phù hợp.
• Vận hành ổn định: hệ thống duy trì hiệu suất cao lâu dài.
• Tích hợp điều khiển thông minh: kết nối BMS và IoT để tối ưu tải lạnh tự động.

CÁC LOẠI VAN TIẾT LƯU TRONG ĐIỀU HÒA VRV

Van tiết lưu cơ (TXV – Thermostatic Expansion Valve)

Hoạt động dựa vào sự giãn nở của cảm biến nhiệt, ít được sử dụng trong VRV hiện đại do độ chính xác thấp.

Van tiết lưu điện tử (EEV – Electronic Expansion Valve)

Điều khiển bằng tín hiệu điện tử từ board mạch, chính xác, phản ứng nhanh và tiết kiệm điện. Phổ biến trong VRV của Daikin, Mitsubishi, Toshiba, LG.

NHỮNG SỰ CỐ THƯỜNG GẶP VỚI VAN TIẾT LƯU VRV

• Van bị nghẹt: do bụi bẩn hoặc dầu lạnh bám. Dấu hiệu: dàn lạnh không lạnh, áp suất gas thấp.
• Van kẹt mở/đóng: lỗi cơ khí hoặc tín hiệu điều khiển. Dấu hiệu: lạnh quá mức hoặc không lạnh.
• Cảm biến hỏng: dẫn đến van điều chỉnh sai lưu lượng. Dấu hiệu: nhiệt độ phòng không ổn định.
• Cuộn coil cháy: van không đóng/mở được. Dấu hiệu: hệ thống báo lỗi, dàn lạnh ngừng hoạt động.

CÁCH KIỂM TRA VÀ BẢO TRÌ VAN TIẾT LƯU VRV

Kiểm tra hoạt động

• Dùng đồng hồ đo áp suất để theo dõi gas tại dàn lạnh.
• Đo tín hiệu điều khiển từ board mạch đến van.
• So sánh thông số với tiêu chuẩn kỹ thuật.

Bảo trì định kỳ

• Vệ sinh đường ống gas, tránh bụi bẩn bám.
• Kiểm tra dầu lạnh, thay thế nếu cần.
• Cập nhật phần mềm điều khiển (firmware) để tối ưu vận hành.

Thay thế khi hỏng

• Sử dụng linh kiện chính hãng theo model và công suất hệ thống.
• Hút chân không và nạp gas lại sau khi thay van.

ẢNH HƯỞNG CỦA VAN TIẾT LƯU ĐẾN CHI PHÍ VẬN HÀNH

Van tiết lưu hoạt động tốt giúp tiết kiệm 20 – 30% điện năng nhờ điều chỉnh chính xác. Nếu van hỏng hoặc sai lệch, sẽ gây tốn điện, giảm tuổi thọ máy nén và tăng chi phí sửa chữa. Vì vậy, bảo trì định kỳ là cách tối ưu chi phí lâu dài.

ỨNG DỤNG VAN TIẾT LƯU VRV TRONG CÁC CÔNG TRÌNH

• Biệt thự, căn hộ cao cấp: kiểm soát nhiệt độ chính xác, vận hành êm.
• Văn phòng nhiều tầng: từng phòng điều chỉnh độc lập.
• Khách sạn, resort: đảm bảo sự thoải mái cho khách lưu trú.
• Trung tâm thương mại: hệ thống vận hành ổn định, tiết kiệm điện năng.

LỜI KHUYÊN KHI LẮP ĐẶT VÀ SỬ DỤNG

• Sử dụng van tiết lưu chính hãng, tránh linh kiện kém chất lượng.
• Lắp đặt đúng quy trình, hàn ống bằng khí Nitơ để tránh cặn bẩn.
• Thường xuyên kiểm tra áp suất và nhiệt độ dàn lạnh.
• Bảo trì định kỳ 6 – 12 tháng/lần.
• Khi có sự cố, liên hệ kỹ sư HVAC chuyên nghiệp thay vì tự xử lý.

Van tiết lưu điều hòa VRV là linh kiện nhỏ nhưng vô cùng quan trọng, giúp hệ thống HVAC vận hành ổn định, tiết kiệm điện và kéo dài tuổi thọ máy nén. Hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý và cách bảo trì sẽ giúp chủ đầu tư và kỹ sư HVAC tối ưu hiệu suất, giảm chi phí sửa chữa và đảm bảo sự thoải mái tối đa cho người sử dụng.