Thi công lắp đặt hệ thống điều hòa không khí HVAC cần lưu ý gì?

Hệ thống điều hòa không khí HVAC (Heating - Ventilation - Air Conditioning) là một trong những hạng mục cơ điện quan trọng nhất trong mọi công trình hiện đại. Từ chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại cho đến nhà máy, bệnh viện, việc thi công lắp đặt hệ thống điều hòa không khí HVAC đúng kỹ thuật là yếu tố quyết định đến hiệu suất, độ bền và chi phí vận hành. Vậy khi triển khai lắp đặt HVAC, kỹ sư và nhà thầu cần lưu ý những gì để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và tiết kiệm lâu dài?

Hệ thống điều hòa không khí HVAC là gì?

Hệ thống HVAC là tổ hợp thiết bị đảm nhận ba chức năng:

• Heating (Sưởi ấm).
• Ventilation (Thông gió).
• Air Conditioning (Điều hòa không khí).

Trong công trình, HVAC giúp:

• Kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm.
• Lọc bụi, vi khuẩn, duy trì chất lượng không khí trong nhà (IAQ).
• Tiết kiệm năng lượng, nâng cao tuổi thọ công trình.

Do đó, việc thi công lắp đặt HVAC không chỉ đơn giản là lắp máy lạnh mà còn là cả một quá trình thiết kế - tính toán - triển khai đồng bộ.

Các hạng mục chính khi thi công lắp đặt hệ thống HVAC

1. Lắp đặt thiết bị trung tâm

• Chiller, AHU, FCU, VRV/VRF tùy loại công trình.
• Đảm bảo vị trí lắp đặt thông thoáng, dễ bảo trì.

2. Hệ thống ống gió

• Ống gió cấp, hồi, thải.
• Miệng gió, van gió, bộ giảm chấn.
• Thi công kín khít, tránh rò rỉ.

3. Hệ thống ống nước lạnh/nóng

• Ống cấp - hồi nước chiller, ống thoát nước ngưng.
• Cách nhiệt đầy đủ để tránh thất thoát năng lượng.

4. Hệ thống điều khiển và điện

• Cảm biến nhiệt độ, độ ẩm, CO₂.
• Bộ điều khiển trung tâm, BMS.
• Tủ điện, dây dẫn đúng tiêu chuẩn.

5. Hệ thống lọc khí

• Lọc bụi thô, lọc tinh, lọc HEPA (nếu cần).
• Đảm bảo chất lượng không khí cho công trình đặc thù như bệnh viện, phòng sạch.

Lưu ý quan trọng khi thi công lắp đặt HVAC

1. Khảo sát và thiết kế chi tiết

• Khảo sát thực tế công trình trước khi thi công.
• Thiết kế sơ đồ nguyên lý, mặt bằng bố trí thiết bị.
• Tính toán tải lạnh, lưu lượng gió chính xác.

2. Tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật

• TCVN 5687:2010 - Thông gió, điều hòa không khí.
• ASHRAE 62.1, 90.1 - Thông gió, tiết kiệm năng lượng.
• SMACNA - Tiêu chuẩn ống gió.

3. Chọn thiết bị phù hợp

• Lựa chọn công suất đúng theo tải lạnh.
• Chọn thương hiệu uy tín, tiết kiệm năng lượng.

4. Lắp đặt đúng kỹ thuật

• Ống gió mềm không nên dài quá 1,5m.
• Ống thoát ngưng phải có độ dốc tối thiểu 1%.
• ODU (dàn nóng) đặt nơi thông thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp.

5. Đảm bảo tính đồng bộ

• Hệ thống điện, nước, PCCC phải được phối hợp nhịp nhàng.
• Tránh xung đột không gian giữa HVAC và các hạng mục khác.

6. An toàn lao động

• Trang bị đầy đủ bảo hộ khi thi công.
• Tuân thủ quy chuẩn an toàn điện, cháy nổ.

Những lỗi thường gặp khi thi công HVAC

• Ống gió rò rỉ: Do ghép nối không kín, giảm hiệu suất.
• Sai công suất thiết bị: Lắp dư gây lãng phí, lắp thiếu không đủ tải lạnh.
• Bố trí ODU sai chỗ: Thiếu gió tản nhiệt → máy nhanh hỏng.
• Ống thoát ngưng sai dốc: Gây đọng nước, rò rỉ.
• Điều khiển lập trình sai: Hệ thống không vận hành tối ưu.

Quy trình kiểm tra - nghiệm thu hệ thống HVAC

1. Kiểm tra vật tư, thiết bị: Đúng theo hồ sơ thiết kế.
2. Kiểm tra lắp đặt: Vị trí, kích thước, kết nối ống gió, ống nước.
3. Chạy thử đơn lẻ: Kiểm tra từng thiết bị.
4. Chạy thử đồng bộ: Toàn hệ thống.
5. Đo thông số: Nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, lưu lượng gió.
6. Nghiệm thu, bàn giao: Lập biên bản và hướng dẫn vận hành.

Lợi ích khi thi công HVAC đúng chuẩn

• Tiết kiệm năng lượng 20 - 30%.
• Nâng cao chất lượng không khí trong nhà.
• Giảm sự cố hỏng hóc, tiết kiệm chi phí bảo trì.
• Kéo dài tuổi thọ thiết bị trung tâm.
• Đáp ứng tiêu chuẩn công trình xanh, tòa nhà thông minh.

Xu hướng thi công HVAC hiện đại

• Ứng dụng BIM: Mô phỏng 3D, giảm xung đột giữa các hệ thống.
• HVAC thông minh: Kết nối IoT, điều khiển qua smartphone.
• Sử dụng vật liệu mới: Ống gió composite, lọc khí diệt khuẩn.
• Tiết kiệm năng lượng: Kết hợp VSD, HRV, năng lượng tái tạo.

Lời khuyên cho chủ đầu tư và nhà thầu

• Lựa chọn nhà thầu HVAC uy tín có kinh nghiệm.
• Luôn yêu cầu bản vẽ shop-drawing chi tiết trước khi thi công.
• Giám sát chặt chẽ quá trình lắp đặt để tránh sai sót.
• Đầu tư thiết bị chất lượng ngay từ đầu để tiết kiệm lâu dài.
• Lập kế hoạch bảo trì định kỳ để duy trì hiệu quả hệ thống.

Một hệ thống được lắp đặt đúng kỹ thuật không chỉ mang lại hiệu quả tiết kiệm năng lượng - chất lượng không khí tối ưu - độ bền cao, mà còn nâng tầm giá trị công trình. Đầu tư cho khâu thi công chuẩn ngay từ đầu chính là bước đi thông minh và lâu dài cho cả chủ đầu tư và người sử dụng.