Hệ thống này không dễ nhìn thấy như cửa hay trần nhà, nhưng hiệu quả của nó lại được cảm nhận ngay khi không khí trở nên bí bách, độ ẩm tăng cao hay mùi khó chịu lan tỏa. Nhờ thông gió, công trình có thể vận hành như một “lá phổi sống”, liên tục trao đổi không khí, duy trì môi trường trong lành và an toàn.
Hệ thống thông gió (Ventilation System) là tập hợp các thiết bị và đường ống được thiết kế nhằm trao đổi không khí trong một không gian kín, đưa không khí trong lành từ ngoài vào và thải bỏ không khí ô nhiễm ra ngoài.
Không chỉ đơn thuần giúp con người hít thở dễ dàng, thông gió còn loại bỏ mùi, bụi, hơi ẩm và khí độc, đồng thời góp phần kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm. Đây là yếu tố quan trọng, đặc biệt trong các không gian kín, nơi con người, thiết bị và các nguồn sinh nhiệt hoạt động liên tục.
Vai trò chính:
Có thể nói, hệ thống thông gió là “lá phổi” của công trình.

Một hệ thống thông gió cơ bản gồm các bộ phận:
1. Quạt thông gió
Là bộ phận chính tạo luồng gió, tạo lực đẩy cần thiết để không khí lưu thông liên tục.
Có nhiều loại quạt: quạt hướng trục, quạt ly tâm, quạt âm trần, quạt gắn tường. Tùy loại công trình, quạt hướng trục phù hợp với lưu lượng lớn, quạt ly tâm hiệu quả cho đường ống dài, trong khi quạt âm trần thích hợp không gian nhỏ.
2. Đường ống gió
Đường ống dẫn gió đóng vai trò điều hướng luồng khí, đảm bảo khí sạch đến đúng nơi cần thiết và khí ô nhiễm được thải ra ngoài. Vật liệu ống có thể là tôn mạ kẽm, inox hoặc nhựa chịu nhiệt, chống cháy, chống rò rỉ.
3. Miệng gió cấp và hồi
Các miệng gió cấp đưa khí sạch vào phòng, trong khi miệng gió hồi thu khí ô nhiễm. Kiểu dáng miệng gió đa dạng, vừa đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ, vừa đảm bảo hiệu suất lưu thông không khí.
4. Bộ lọc không khí
Bộ lọc không khí quyết định chất lượng đầu vào của không khí; đặc biệt quan trọng trong bệnh viện, phòng sạch. Các cấp lọc có thể lên tới HEPA để loại bỏ phấn hoa, vi khuẩn và bụi mịn.
5. Hệ thống điều khiển
Hệ thống cảm biến và bộ điều khiển tự động nhận biết nồng độ CO₂, độ ẩm hay nhiệt độ, điều chỉnh lưu lượng khí sao cho vừa đủ, tiết kiệm điện và giữ không gian luôn thoáng mát.
Khi quạt hút kéo khí bên ngoài vào, dòng khí đi qua bộ lọc, loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn. Không khí sạch sau đó được đẩy vào không gian, tạo môi trường thoáng đãng. Khí nóng, mùi hôi, hơi ẩm và CO₂ sinh ra từ con người, thiết bị hoặc các hoạt động sinh nhiệt khác được thu hồi và thải ra ngoài qua miệng gió hồi.
Một số hệ thống thông gió hiện đại còn trang bị bộ trao đổi nhiệt, thu hồi năng lượng từ khí thải trước khi thải ra môi trường. Nhờ vậy, nhiệt độ không tăng đột biến, độ ẩm được cân bằng, và không khí bên trong luôn tươi mới, ổn định hơn nhiều so với thông gió tự nhiên.
Quá trình hoạt động cơ bản:
1. Không khí trong lành từ bên ngoài được quạt hút vào hệ thống.
2. Bộ lọc không khí loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn.
3. Không khí sạch được dẫn qua đường ống và cấp vào phòng.
4. Khí thải, khí nóng, CO₂ trong phòng được hút ra ngoài qua miệng gió hồi.
Trong một số hệ thống, không khí tươi có thể được làm mát qua dàn trao đổi nhiệt trước khi cấp vào phòng. Nguyên lý này đảm bảo không gian luôn được cung cấp khí sạch, đồng thời nhiệt độ và độ ẩm được kiểm soát hiệu quả.
Khi vận hành đúng chuẩn, thông gió mang lại nhiều lợi ích trực tiếp và lâu dài. Nó giảm cảm giác ngột ngạt, mệt mỏi, hạn chế nguy cơ viêm mũi, dị ứng, hen suyễn và các bệnh về đường hô hấp. Không khí luôn tươi sạch giúp nâng cao hiệu suất làm việc, tăng khả năng tập trung và bảo vệ nội thất khỏi ẩm mốc. Đồng thời, hệ thống điều hòa cũng hoạt động hiệu quả hơn, giảm tải và tiết kiệm điện năng.
Thông gió không chỉ cải thiện sức khỏe và sự thoải mái của con người mà còn nâng cao độ bền của công trình, hạn chế xuống cấp và giảm chi phí bảo trì lâu dài.

Thông gió là hệ thống âm thầm, không gây tiếng ồn lớn nên dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, bộ lọc cần vệ sinh 3 tháng một lần, quạt và bạc đạn được kiểm tra và bôi trơn 6 tháng/lần, toàn bộ đường ống nên được vệ sinh định kỳ 12 tháng. Bảo trì đúng cách giúp hệ thống vận hành ổn định, kéo dài tuổi thọ và giảm tiêu hao năng lượng từ 10-20%.
Chi phí lắp đặt hệ thống thông gió thay đổi tùy quy mô và yêu cầu kỹ thuật. Nhà phố nhỏ có thể dao động từ 10 - 50 triệu đồng, văn phòng trung bình từ 80 - 200 triệu đồng, trong khi nhà máy, trung tâm thương mại có thể từ 300 triệu đến vài tỷ đồng. Mức chi phí chịu ảnh hưởng bởi loại quạt, chiều dài đường ống, cấp lọc, mức tự động hóa và có hay không thu hồi nhiệt.
Thiết kế thông gió ngay từ giai đoạn kiến trúc, lựa chọn loại hệ thống phù hợp với chức năng công trình, kết hợp cùng điều hòa để tối ưu chi phí vận hành. Ưu tiên đơn vị HVAC uy tín, giàu kinh nghiệm, hiểu tiêu chuẩn kỹ thuật và có khả năng phân tích thực tế. Quan trọng không kém là thực hiện bảo trì định kỳ để hệ thống luôn vận hành hiệu quả.
Hệ thống thông gió không chỉ là một thiết bị “đưa khí vào - đẩy khí ra”, mà là yếu tố quyết định sức khỏe, hiệu suất và độ bền của công trình. Khi được thiết kế đúng chuẩn và vận hành hiệu quả, không gian sống và làm việc luôn trong lành, thoải mái và an toàn cho mọi người sử dụng.